Powstania Śląskie to trzykrotne zbrojne walki wyzwoleńcze ludności polskiej Górnego Śląska przeciwko Niemcom w latach 1919-1921. Głównym impulsem do rozpoczęcia powstań były ciągłe represje, aresztowania, prześladowania i terroryzm władz niemieckich wobec polskiej ludności, a w szczególności chęć przywrócenia tych terenów do Polski. Uczestnikami powstań byli robotnicy i chłopi, co nadało powstaniom charakter plebejski, a powstania były przeprowadzone z konsekwencją, skutecznością i ogromną wolą walki. Ostatecznie trzecie Powstanie wpłynęło na radę Ambasadorów, która 20 października 1921 r. zdecydowała o podziale Górnego Śląska z korzyścią dla Polski.
Kolekcja dokumentów nr 8 Powstania Śląskie jest przechowywana w archiwum Instytutu Piłsudskiego w Ameryce od 1943 roku i stanowi fragment zbiorów przedwojennego Instytutu Józefa Piłsudskiego. Akta te wraz z innymi kolekcjami zostały uratowane we wrześniu 1939 roku z płonącej Warszawy i przewiezione do Rumunii, następnie z Lizbony wysłano je w 1941 roku do Stanów Zjednoczonych. Kolekcja ta zawiera materiały personalne dotyczące Powstańców Śląskich i w związku z zaginięciem podczas II Wojny Światowej akt plebiscytowych instytucji cywilnych, dokumenty przechowywane w Instytucie mają unikatową wartość dla historii Polski i rodzin Powstańców.
Od wielu lat Instytut Piłsudskiego w Ameryce prowadzi działania mające na celu zabezpieczenie i popularyzację tej kolekcji. Wśród tych działań wymienić należy:
- Podjęcie się wraz z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych w latach 2002-2008 konserwacji zbiorów, mikrofilmowania i digitalizacji. Prace trwały w Polsce najpierw w Warszawie, a następnie w Katowicach. Po wykonaniu prac wszystkie zbiory wróciły do Nowego Jorku.
- Od 2008 roku Instytut pracuje nad przywróceniem pamięci o Powstańcach Śląskich, czemu służy specjalne stworzony portal internetowy, gdzie można prowadzić poszukiwania nazwisk Powstańców, organizacji i instytucji. Wiele prac nad przygotowaniem danych osobowych Powstańców prowadzili wolontariusze.
- Instytut w 2022 roku w 100-lecie zwycięskiego III Powstania Śląskiego zmodernizował portal online i zachęca do korzystania.
Zawartość kolekcji
Kolekcja nr 8 - Powstania Śląskie, obejmuje okres 1919-1922, liczy 839 jednostek archiwalnych ( j. a.) i mierzy 12 metrów bieżących (mb) zawiera materiały dotyczące I, II, III Powstania Śląskiego czyli szczegółową ewidencję imienną powstańców z uwzględnieniem podziału na poszczególne bataliony i kompanie, spisy ewidencyjne oficerów i podoficerów, lekarzy, sanitariuszy, telefonistek, urzędniczek. Zachowały się także listy i księgi chorych, rannych i zabitych.
Metryka
liczba jednostek archiwalnych: 839; metry bieżące: 12